برخی شهروندان تصور می کنند که به صرف اینکه شخصی در رشته حقوق تحصیل کرده است ، وکیل شده است و یا اصلا می گویند که فلان شخص ، وکالت خوانده است . به کار بردن چنین اصطلاحاتی از منظر حرفه ای و به لحاظ حقوقی نادرست است و سبب می شود که افراد در انتخاب وکیل دادگستری دچار اشتباه شوند . زمانی که شخصی به عنوان وکیل شناخته شود ، تعهدات و اختیارات قانونی ویژه ای پیدا می کند و این امر ، وی را از سایر اشخاصی که در علم حقوق تحصیل کرده اند ، همچون مشاوران حقوقی و کارشناسان حقوقی متمایز می کند . به همین دلیل پرداختن به این سوال که به چه کسانی وکیل گفته می شود و نکات مهم در انتخاب وکیل کدامند ، مهم و ضروری است . بسیاری از افرادی که در معرض اتهام قرار می‌گیرند، از استطاعت کافی برای داشتن یک وکیل برخوردار نیستند که در چنین مواردی، دادگاه در مورد جرایمی که مجازاتشان بسیار سنگین است (از جمله اتهام قاچاق مواد مخدر و قتل) این امکان را فراهم کرده که متهم بتواند درخواست وکیل تسخیری کند.
- کسی که میخواهد داوری و قضاوت کند قبل از هر چیز باید خود را تصفیه کامل نماید گذشته از تحصیلات تخصصی که شرط اولیه و اساسی قضاوت و داوری است عالم به علوم اجتماعی باشد.
- باید گفت که یک شرط بنیادین قضاوت بی طرفی است چه آنکه هر کس در دعوا سعی می کند طرف برنده باشد و با متوسل شدن به راههای گوناگون سعی دارد قاضی ادعای او را پذیرا گردد.
- در هر مرحله از دادرسی وکیل تمبر مالیاتی آن را چسبانده و باید حق‌الوکاله آن مرحله را دریافت نماید، مثلاً چنانچه بخواهد تجدیدنظرخواهی نماید، باید تمبر مالیاتی تجدیدنظرخواهی را بچسباند و حق‌الوکاله آن را دریافت کند.
- به این ترتیب، گرفتنِ یک وکیل کیفریِ خوب بسیار ضروری است زیرا چنین وکیلی به موازات داشتنِ ویژگی‌ها و خصوصیات مورد نیاز، به اندازه کافی به همه مسائل حقوقیِ ذیربط نیز اشراف و آشنایی دارد و می‌تواند با ارائه توضیحات و مدارک و اسناد به بهترین نحو از موکل خود دفاع کند.
- آزمون اختبار دارای دو مرحله کتبی و شفاهی بوده که اگر فرد در هر دوی آنها نمره قبولی را کسب نماید، کانون وکلا او را برای حضور در مراسم تحلیف (سوگند خوردن) مجاز می‌دانند.
اما مشاوران حقوقی صرفا با داشتن مدرک کارشناسی حقوق و دانش لازم و کافی میتوانند در شرکت ها و سازمان های خصوصی فعالیت کنند. برای شاکی یا متهم توسط دادگاه در پرونده های حقوقی به دلیل عدم تمکن مالی انتخاب می شود و در جرایمی مانند حبس ابد اگر متهم به دادگاه وکیلی معرفی نکند دادگاه وظیفه دارد برای وی یک وکیل اختیار کند و حق الوکاله وکیل تسخیری نیز از قوه قضاییه پرداخت می شود. طبق تبصره ماده 1 قانون فوق الذکر، تعیین تعداد کارآموزان وکالت برای هر کانون بر عهده کمیسیونی متشکل از رئیس کل دادگستری استان، رئیس شعبه اول دادگاه انقلاب و رئیس کانون وکلای مربوط می‌باشد که به دعوت رئیس کانون وکلای هر کانون، حداقل یک بار در سال تشکیل و تصمیم‌گیری می‌نماید. وکیل کیفری، وکیلی است که در حوزه دعاوی کیفری اعم از سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، انتقال مال غیر، جعل و استفاده از سند مجعول و… فعالیت می‌کند.در دعاوی کیفری در مرحله تحقیقات مقدماتی متهم می‌تواند تنها یک وکیل داشته باشد. در دعاوی کیفری نیز همانند دعاوی حقوقی طرفین میتوانند حداکثر دو وکیل داشته باشد.
وکیل مدافع یا نماینده حقوقی کیست؟
وکیل دادگستری نمی تواند از اسرار موکل خود و اطلاعاتی که به عنوان مشکل حقوقی به وی ارجاع داده است سوء استفاده کرده و از اسرار موکل به ضرر وی استفاده نماید . نایب السلطنه را در دوره صفویه وکیل می‌گفتند و عنوان وکیل الرعایا هم از همین‌جا برخاسته است. می‌توان به منظور اطمینان شخص در برخی موارد و پرونده‌های حساس، برای وکیل انتخابی حد و مرز مشخص کرد که در چه زمینه‌ای اجازه وکالت از طرف دارد و در چه زمینه‌ای خود شخص باید برای آن کار حضور داشته باشد. دعاوی کیفری به طور کلی شامل مجموعه‌ای از دعاوی خاص است که پس از طرح آن دعاوی، دادگستری (و در بیشترِ موارد، دادسرا) رسیدگی‌های خود را آغاز می‌کند و اقدامات مورد نیاز از جمله کشف جرم، تحت تعقیب قرار دادن متهم و همچنین تحقیقات مقدماتی صورت می‌گیرد. جرایم علیه اموال، معمولاً به جرایمی اطلاق میشود که یکی از لازمه‌های انجام آن دخالت در اموال افراد دیگر است و به موجب آن، فرد صاحب مال از استفاده از آن محروم می شود و یا نمیتواند از استفاده از آن لذت ببرد. این نوع جرایم شامل مواردی از قبیل خیانت در امانت، جعل، کلاهبرداری، انتقال و فروش مال غیر و سرقت اشاره کرد.
دراین رابطه وکیل حقوقی نسبت به احقاق حقوق موکلش در رابطه با موضوع مطروحه در مراجع قضایی و غیر قضایی طبق حدود اختیاراتش انجام وظیفه می نماید و آثار اقدام وکیل در مراجع فوق، طبق قانون مدنی متوجه موکل است. اشخاصی که واجد معلومات کافی برای وکالت باشند ولی شغل آنها وکالت در دادگستری نباشد اگر بخواهند برای اقربای سببی یا نسبی خود تا درجه دوم از طبقه سوم وکالت بنمایند ممکن است به آنها در سال سه نوبت جواز وکالت اتفاقی داده شود که به وکیلی که به این طریق وکالتی را میپذیرد وکیل اتفاقی می گویند. در این مورد وکیل توسط خود موکل انتخاب میشود و به موجب قرارداد وکالت از وکیل میخواهد که وکالت وی را برای دفاع از حقوق او در مراجع قضایی به عهده بگیرد. بر اساس اصل 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طرفین دعوا در تمام دادگاه ها از حق داشتن وکیل برخوردارند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند بایستی شرایط و امکانات انتخاب برای آنها مهیا شود. این نوع از وکالت در مواردی به کار می‌رود که شخصی، وکیل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وکالت از او میخواهد وکالت او را برای دفاع از حقش در مراجع قضایی بر عهده بگیرد. همان طور که پیش تر به آن اشاره شد وکیل، نماینده یا جانشین کسی است که از سوی شخصی دیگر اعم از حقوقی یا حقیقی به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور شود.
وکیل قضایی به وکیلی گفته میشود که پروانه وکالت داشته و به همین علت حق وکالت از اشخاص را در دادگاه‌ها و سایر مراجع قضایی دارد. برای اینکه شخصی بتواند وکیل قضایی شود، باید در رشته حقوق تحصیل کرده و پس آن با قبولی در آزمون وکالت، از کانون وکلای دادگستری یا مرکز امور وکلا و کارشناسان قوه قضائیه، پروانه وکالت دادگستری دریافت کند. وکیل قضایی برای رسیدن به این درجه از مراحلی می‌بایست عبور کند که شامل امتحانات کتبی و شفاهی بوده و در این راستا فرد می‌تواند وکیل پایه یک دادگستری شود. وکلای پایه یک دادگستری از مجرب‌ترین وکلا محسوب می‌شوند که در تمامی امور حقوقی حق مداخله و پیگیری امور را دارند در حالی که وکلای پایه دو دادگستری از اختیارات محدودتری برخوردار هستند. وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند بدواً به‌صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و میتوانند ذیر نظر وکیل سپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی 2 سال و همچنین تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند.
جرایم کیفری سایبری
11- وكيل دادگستری نمی تواند همزمان، وكالت شخصی را كه طرف دعوی موكل اوست به عهده بگيرد و بايد صلاح و غبطه موكل خود را رعايت كند. 10- مراتب استعفای وكيل دادگستری به موكل و مرجع قضايی اعلام می شود اما وكيل در اين حالت به نسبت امور وکالتی كه انجام داده است حق الوكاله دريافت می نماید. 9- در صورت عزل وكيل موکل می بایست تمام حق الوكاله را به وی پرداخت نماید مگر طرفين توافق ديگری در اين خصوص داشته باشند. 5- پرداخت هزينه های پرونده «به جز علی الحساب ماليات حق الوكاله و سهم صندوق حمايت وكلا» همانند هزينه های دادرسی،كارشناسی، آگهی، تايپ، كپی، و اوراق استفاده شده به عهده موكل است كه بايد با اعلام وكيل پرداخت شود.
در اینجا برای آشنایی بیشتر شما عزیزان با این شغل، چند مورد از این وظایف را به اختصار شرح میدهیم. این نمونه تعهدات یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم حقوق بوده و ناظر به روابط حقوقی است. در صورت عدم توجه و رسیدگی کانون اخیر، کانون متبوع وکیل مزبور نیز حق رسیدگی خواهد داشت. استعلام نمایند و مراجع مزبور مکلفند حداکثر ظرف مدت 2 ماه پاسخ لازم را اعلام نمایند. 3- اگر وکالت در جلسه دادرسی داده شود، مراتب در صورت‌جلسه قید و به امضای موکل می‌رسد. در نتیجه قانون گذار به منظور بهره بردن تمامی مردم از این خدمت و حق، قوانینی را طرح کرده آن ها را ثبت کرده است.
ماده ی ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم مقرر داشته است که وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می کنند، مکلفند که در وکالتنامه های خود دستمزد حق الوکاله را قید نمایند و معادل ۵ درصد آن را بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالتنامه، تمبر الصاق و ابطال نمایند. وکالت اتفاقی به این معنا می باشد که شخص بدون دارا بودن پروانه ی وکالت به صورت استثنائی و محدود از حق خویشاوندان خود به شرط داشتن میزانی دانش حقوقی در دادگاه ها دفاع کند. اشخاصی که واجد معلومات کافی برای وکالت باشند ولی شغل آنها وکالت در عدلیه نباشد؛ اگر بخواهند برای اقربای سببی یا نسبی خود (تا درجه ی دوم از طبقه ی سوم) وکالت بنمایند، ممکن است که به آنها سه نوبت در سال جواز وکالت اتفاقی داده شود. وکیل کیفری در اموری که نیاز به اقامه دعوی کیفری مانند سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، انتقال مال غیر، جعل، استفاده از سند مجعول و … به فعالیت می پردازد. وکالت مطلق به این معناست که موکل فردی را برای انجام همه امور خود به عنوان وکیل انتخاب نماید و وکیل بدون محدودیتی حق دخالت و دخل و تصرف و اعمال وکالت در اموال موکل دارد.
محدودیت مذکور برای چند عنوان اتهامی خاص و فقط برای مدت یک هفته پس از تحت نظر قرار گرفتن متهم وجود دارد و پس از آن متهم می‌تواند برای دفاع از خود وکیل اختیار نماید. در اینجا منظور از انواع وکیل، وکیلی است که برای امور قضای یا غیر قضایی و یا امور اداری و موضوعات روزمره ای انتخاب کرده ایم. ممکن است در زمانی که وکیل وکالت شخصی را برعهده گرفت است، بخشی از اموال، اسناد و وجوه که به موکل تعلق دارد به صورت امانت، در اختیار وکیل قرار بگیرد. مورد وکالت باید امری باشد که به موجب قانون یا طببعتاً درانحصار شخص نباشد مثل وکالت در مجلس معامله که باید خودش عمل نماید و نمیتواند دیگری را وکیل نماید و دیگر اینکه خود شخص موکل بتواند آن را انجام دهد، برای مثال شخص ورشکسته که از دخالت در اموال ممنوع است نمیتواند در مورد آن به دیگری وکالت دهد. هر زمان از جرم وکیل خساراتی به موکل وارد گردد که مسبب آن وکیل باشد، موظف خواهد بود، وکیل باید در تصرفات و کارهای خود مصلحت موکل را رعایت کند و از اختیارات واگذار شده تجاور نکند. وکیل باید چیزی را که به جای موکل خود دریافت می کند به وی بدهد، اگر برای اعمال مسئله ای دو و یا چند وکیل مشخص شده باشد هیچ نمی تواند بدون دیگری و یا دیگران در مسئله ای دخالت کند و در صورتی که وکیل وکالت در توکیل نداشته باشد نمی تواند اعمال مسئله ای را به فرد دیگری بدهد.
برای هر مورد وکالت اتفاقی باید درخواست جداگانه با ضمایم کامل تهیه و تسلیم کانون گردد.پس از تقدیم درخواست ، کانون حق دارد تا به منظور سنجش توان علمی و تجربی متقاضی از او مصاحبه و اختبار به عمل آورد.در هر حال پذیرش یا رد درخواست با کانون است. طبقه اول درجه اول (پدر و مادر و اولاد)، طبقه اول درجه دوم (اولاد اولاد)، طبقه دوم درجه اول (اجداد و برادر و خواهر)، طبقه دوم درجه دوم (اجداد اجداد و اولاد برادر و خواهر) طبقه سوم درجه اول (اعمام، عمات، اخوال و خالات)، طبقه سوم درجه دوم ( اولاد اعمام، عمات، اخوال و خالات) را در بر می گیرد. مشاور حقوقی در امور کیفری و در امور حقوقی مربوط به روابط خصوصی اشخاص نقش مهمی ایفا می‌کند. عقد وکالت قدمتی طولانی داشته و در دوره صفویه وکیل با عنوان نایب السلطنه شناخته میشد. به مواد قانونی، رای وحدت رویه و نیز نحوه دادرسی به موضوع پرونده احاطه کامل داشته باشد. پرداخت هزینه های فرعی وکالت مانند کرایه، عوارض و مالیات که وکیل در روند وکالت پرداخته است.