هر چند همه وکلا می توانند در همه حوزه ها و دعاوی حقوقی به وکالت از دیگران در دادگاه حضور یافته و از موکل خود دفاع نمایند ؛ اما استفاده از وکیل متخصص و حرفه ای نتیجه بهتری را تضمین می سازد ؛ هر چند وکیل می تواند با حق توکیل ، اقدام به وکالت در وکالت نماید . پر واضح است که اگر شخصی تنها مشاور حقوقی بوده و تحصیلاتی در سطح کارشناسی حقوق داشته باشد ، نمی تواند به وکالت از دیگران در دادگاه ها و مراجع قضایی اقدام به وکالت نماید ؛ مگر اینکه در طول گذراندن دوره کارآموزی وکالت بوده و با سرپرست خود پرونده گرفته باشد . وکالت و مشاوره حقوقی امور خانواده(مشاوره حقوقی ،مشاوره مجله خبری وکیل حقوقی ملکی و ….) خدماتی ویژه ای را ارائه می نماید. چون هنگامی که شخصی می خواهد ملکی ( خانه، زمین یا باغ ) را خریداری کند، پیش از تنظیم سند از اداره ثبت اسناد و املاک که سوابق کلیه املاک ثبت شده کشور را نگهداری می کند، استعلام می گردد و خواسته می شود که سابقه ملک را به همراه نام مالک ومشخصات ملک واینکه آیا در بازداشت هست یا نه ؟ به دفتر اسناد رسمی اعلام کند. چنانچه شخصی مدعی مالکیت بود و ملک هم در دفتر املاک به نام وی ثبت شده بود و در بازداشت هم نبود، اداره ثبت اسناد و املاک پاسخ را به دفتر اسناد رسمی می فرستد و سند رسمی بر اساس آن به نام خریدار نوشته می شود.
- اگر شما نیز از آن دسته از افراد هستید باید برای این کار به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید و برای موضوع مورد نظر خود وکالت نامه ای را تظیم کنید.
- این نوع جرایم شامل مواردی از قبیل خیانت در امانت، جعل، کلاهبرداری، انتقال و فروش مال غیر و سرقت اشاره کرد.
- به مواد قانونی، رای وحدت رویه و نیز نحوه دادرسی به موضوع پرونده احاطه کامل داشته باشد.
- وکالت‌نامه‌ای که بدون پادرمیانی دفتر اسناد رسمی نوشته شود وکالت‌نامه عادی یا غیررسمی نام دارد.
مورد وکالت باید موردی باشد که بر اساس قانون و یا به طور طبیعی در انحصار فرد نباشد مانند وکالت در مجلس معامله که می بایست خودش انجام دهد و این امکان را ندارد که فرد دیگری را به عنوان وکیل انتخاب کند. دیگر اینکه خود فرد موکل بتواند آن را انجام دهد، به عنوان مثال فردی که ورشکسته شده است از دخالت در اموال ممنوع بوده و نمی تواند در خصوص آن به فرد دیگری وکالت دهد. برای پاسخ دادن به این سوال ، در ادامه این مقاله نخست به توضیح اینکه وکیل کیست می پردازیم و در ادامه تفاوت وکیل با مشاور حقوقی و کارشناس حقوقی را بررسی می کنیم . سپس به این سوالات که یک وکیل خوب چه خصوصیاتی دارد و وظایف وکیل کدامند پاسخ می دهیم . مستروکیل در راستای افزایش دانش حقوقی و قضایی مردم ایران زمین راه اندازی شده است و همچنین دسترسی به وکیل را ساده تر میکند. در حالتی که قصد شکایت کردن دارید، اهمیت طرح درست دعوی بسیار زیاد است و در صورت داشتن یک وکیل کیفریِ خوب، از همان ابتدای شروع روند قضایی، امور مربوطه از جمله طرح دعوی، جمع‌آوری اسناد و مدارک و همچنین تنظیم شکوائیه به نحو بسیار مطلوبتری انجام خواهد شد.
همچنین اعتبار وکیل، تخصص او، شهرت و تحصیلات تکمیلی وی و… عواملی هستند که در تعیین حق‌الوکاله مؤثر می‌باشند. تبصره ۱- اشاره به شماره‌های یاد شده در این ماده بدون ذکر موضوع آن تصریح محسوب نمی‌شود. نایب السلطنه را در دوره صفویان «وکیل» می‌گفتند و عنوان «وکیل الرعایا» هم از همین‌جا برخاسته است.
انواع وکیل دادگستری
اما وکلای دادگستری باید تمامی سعی و تلاش خود برای دفاع از متهم را به‌کار گیرند تا تفکر غالب بر اذهان عمومی مبنی بر اینکه وکلای تسخیری به این علت که رایگان عمل میکنند انگیزه ای برای حاکم شدن یا نشدن متهم ندارند یا به‌عبارتی وجدان کاری ندارند، کمرنگ شود. اما در جامعه امروزی بسیاری از افراد برای امور حقوقی و اداری خود تصمیم می گیرند که یک وکیل اختیار کنن. اگر شما نیز از آن دسته از افراد هستید باید برای این کار به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید و برای موضوع مورد نظر خود وکالت نامه ای را تظیم کنید. یکی از عنوان هایی که امروزه در بحث وکالت بسیار به گوش می خورد و مورد توجه قرار گرفته است وکیل پایه یک دادگستری است. در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند ولی توان مالی انتخاب وکیل را نداشته باشند با تشخیص اداره معاضدت مرکز وکلای قوه قضاییه و کانون وکلای دادگستری، وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص مُعسِر را برعهده می‌گیرد.
به طور کلی اگر فردی با دیگری قرارداد وکالت امضا کرده باشد، به عنوان وکیل او در انجام کار مشخص شده شناخته می‌شود. به عنوان مثال اگر مرد به همسرش وکالت در طلاق دهد و این وکالت بلاعزل باشد، زن به عنوان وکیل مرد می‌تواند برای طلاق اقدام کند. این نوع وکالت‌ها محدود به قراردادهای خاصی مانند طلاق، خرید و فروش ملک و… می‌شوند و دارنده وکالت فقط می‌تواند کارهایی را که به او وکالت داده شده انجام دهد. طبق عرف جامعه وکیل به فردی گفته می‌شود که از طرف شخص دیگری انتخاب شده؛ و وکالت رسیدگی به پرونده او را در دادگاه‌ها و دادسراها بر عهده می‌گیرد. این شخص باید در آزمون وکالت کانون وکلا یا قوه قضاییه پذیرفته شده باشد و پس از گذراندن دوره کارآموزی در شغل وکالت مشغول به کار شود.
طبق تبصره ماده 1 قانون فوق الذکر، تعیین تعداد کارآموزان وکالت برای هر کانون بر عهده کمیسیونی متشکل از رئیس کل دادگستری استان، رئیس شعبه اول دادگاه انقلاب و رئیس کانون وکلای مربوط می‌باشد که به دعوت رئیس کانون وکلای هر کانون، حداقل یک بار در سال تشکیل و تصمیم‌گیری می‌نماید. 2- اگر پذیرش یک وکیل توسط کانون وکلا صورت گرفته باشد، فرد وکیل پایه یک دادگستری می‌شود و اگر پذیرش خود را از طریق قوه قضاییه به دست آورد، پایه دو دادگستری می‌شود. به موجب ماده 346قانون آیین دادرسی کیفری درکلیه امور جزایی طرفین دعوا میتوانند وکیل یا وکلای مدافع خودرا انتخاب نمایند. مدت زمان دوره کارآموزی 18 ماه است و پس از آن آزمونی تحت عنوان اختبار به‌صورت کتبی و مصاحبه علمی شفاهی برگزار می‌شود و شخصی که موفق به قبولی در مجموع 2 آزمون کتبی و شفاهی فوق شود، مجاز به حضور در مراسم تحلیف می‌شود که در مراسم مذکور پس از طی تشریفات و اتیان سوگند توسط ایشان، وی به عنوان وکیل دادگستری یا وکیل پایه یک دادگستری نائل می‌شود. بسیاری از افرادی که در معرض اتهام قرار می‌گیرند، از استطاعت کافی برای داشتن یک وکیل برخوردار نیستند که در چنین مواردی، دادگاه در مورد جرایمی که مجازاتشان بسیار سنگین است (از جمله اتهام قاچاق مواد مخدر و قتل) این امکان را فراهم کرده که متهم بتواند درخواست وکیل تسخیری کند. به این ترتیب، پس از ارائه این درخواست، یکی از وکلای کیفریِ دادگاه در اختیار متهم گذاشته می‌شود تا از او دفاع کند و به او مشاوره ارائه کند.
یک وکیل کیفری چه ویژگی‌ها و خصوصیاتی باید داشته باشد؟
پس از وصول درخواست،شعبه عرایض آن را بررسی می کند اگر درخواست ناقص باشد نواقص را به دفتر اعلام می کند و اگر کامل باشد عقیده را در پیشرفت دعوی نوشته و در صورتیکه پیشرفت داشته باشد آن را به شعبه قضائی تسلیم می کند و شعبه قضائی وکیل معاضدتی را برای متقاضی تعیین می نماید. در نخستین گام متقاضی باید از دانش کافی در حوزه حقوق برخوردار باشد و در مرحله دیگر نباید جز وکلای دادگستری باشد. از این اصل چنین برآورد می شود که در نخستین گام متقاضی باید از دانش کافی در حوزه حقوق برخوردار باشد و در مرحله دیگر نباید جز وکلای دادگستری باشد. و در صورتی که موکل امضاء، مهر یا اثر انگشت خود را انکار نماید، دادگاه به این موضوع نیز رسیدگی خواهد نمود.
تفاوت‌‌های وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری
شخصی که توانایی پرداخت هزینه ی دادرسی و حق الوکاله را جهت احقاق حق خود ندارد، حق داشتن وکیل معاضدتی و معافیت موقت از پرداخت حق الوکاله را دارد. مطابق ماده 4 ایین نامه صدور جوازوکالت اتفاقی، کانون می تواند پس از احراز شرایط، از متقاضیان جواز وکالت اتفاقی، اختباری به منظور بررسی توان عملی و تجربی بدون دفاع از دعوی اعلام شده به عمل آورد و صدور جواز وکالت اتفاقی، منوط به موفقیت متقاضی در اختبار به تشخیص کانون وکلاست. در واقع زمانی که هیچ نماینده ای برای دفاع از حقوق متهم به پرونده وارد نشده است، دادگاه از میان وکلای دادگستری، جانشینی را به صورت رایگان در اختیار متهم قرار می دهد. اما چنانچه به دلیل عدم توانایی مالی و یا هر دلیل دیگری شخصی نتواند برای خود جانشین انتخاب کند، براساس صلاحدید دادگاه و تشخیص کمیسیون کانون وکلا، برای او به صورت رایگان وکیل در نظر گرفته می شود تا بتواند از حقوق وی در دادگاه دفاع کند. وکیل پایه یک دادگستری این اجازه را دارد که بدون هیچ محدودیتی در تمامی محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت حقوقی کنند. اما وکیل پایه دو تنها حق شرکت در آن دسته محاکم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و همچنین در محاکم حقوقی پرونده های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان و خواسته‌های غیر مالی به جز اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب، را دارد.